Nasza historia zachowana w pamięci

Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa zaprosiło mieszkańców Żyrardowa na spotkanie połączone z promocją książki Daniela Siemińskiego pt.” Żyrardów 194-1953. Życie polityczne, społeczne i gospodarcze”. Promocja odbyła się w dniu 27.05.2019r, w siedzibie Biblioteki Miejskiej i Powiatowej w Żyrardowie , z możliwością nabycia książki . Autor jest żyrardowianinem, absolwentem Instytutów Historii i Historii Sztuki Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, od 2016r. doktorantem tejże uczelni. Brał udział w wielu konferencjach naukowych, poświęcając swoje wystąpienia tematyce szeroko pojętej historii Żyrardowa, m.in. Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej, Fabryce wyrobów Lnianych.

Prelekcja dotyczyła prekursorskiego opracowania fragmentu powojennej historii naszego miasta dotychczas nie stanowiącego zainteresowania historyków.

Autor wyjaśnił m.in. dlaczego taki przedział czasowy uwzględnił. Otóż to zakończenie II wojny światowej oraz zakończenie w 1953 roku działalności ostatniej konspiracyjnej organizacji niepodległościowej w mieście – grupy młodzieżowej na bazie organizacji o nazwie Młoda Polska. Dla Żyrardowa w sferze gospodarczej ważny był 1952 rok, kiedy to doszło do powstania Żyrardowskich Zakładów Lniarskich, Żyrardowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego i Żyrardowskich Zakładów Roszarniczych.

Autor w opracowaniu wykorzystał głównie źródła archiwalne, aby rozpocząć badania historii Żyrardowa po 1945 roku, w sposób naukowy. Książka jest w dużej mierze przyczynkiem do dalszych badań. Wykorzystano źródła archiwów w grodzisku Mazowieckim, Milanówku oraz IPN. Z tego ostatniego miejsca pochodzą przede wszystkim dokumenty dotyczące konspiracji po 1945 roku / materiały operacyjne Milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.

Pierwszy rozdział książki omawia ogólną sytuację w mieście po wkroczeniu do niego Armii Czerwonej oraz funkcjonowanie administracji samorządowej w tym czasie. Pokazano m.in. składy Miejskiej Rady Narodowej od 16.01. do 01.02.1945 roku.

W drugim autor analizuje działalność legalnych partii: PPS, PPR, PZPR i PSL do 1948 roku. W rozdziale tym omówiono również niełatwa współpracę PPS z PPR .Partie robotnicze przeanalizowano ze względu na wewnętrzną strukturę, skład i niektóre formy ich działalności. W trzecim przedstawiono sześć organizacji konspiracyjnych niepodległościowych działających w Żyrardowie: Samodzielnego Batalionu Szkolnego Ruchu Oporu AK, Ruchu Oporu AK Bataliony Szkolne, Młodzieży Wielkiej Polski, Okręgowej Komendy AK Orzeł Biały, Wolności i Niezawisłości oraz grupy młodzieżowej na bazie organizacji Młoda Polska. W aneksie znajdują się wykazy członków tych organizacji.

Rozdział czwarty porusza kwestie bardzo ciekawe – społeczne i gospodarcze, warunki komunalne i sanitarne w mieście. Opisano także działalność Miejskiej Rady Narodowej i problemy z jakimi Rada musiała się zmierzyć tj. alkoholizm, analfabetyzm i zły stan wodociągów miejskich. Dopełnieniem obrazu społecznego miasta są analizy finansowe miasta, działalność MO i dwa strajki  w 1947 i 1951 roku.

Książka nie omawia szczegółowo zagadnień oświatowych i kultury w mieście, ani nie analizuje produkcji Zakładów Żyrardowskich. To wymaga odrębnych badań i opracowania naukowego.

Spotkanie zgromadziło liczną publiczność, autor odpowiadał na pytania zgromadzonych a na zakończenie podpisywał egzemplarze książki.

Barbara Rzeczycka

Prezes TPMŻ