TOWARZYSTWO PRZYJACIÓŁ MIASTA ŻYRARDOWA

istnieje od 1964 r.

 

PROGRAM

spotkania jubileuszowego z okazji

50 lecia Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa

Resursa 27 maja 2014 r.

–     hejnał Żyrardowa /Marceli Kuran – trąbka/

–     otwarcie spotkania – powitanie ogólne uczestników spotkania przez Zarząd i Komisję
Rewizyjną

–     nasze żyrardowskie klimaty – Żyrardowska Orkiestra Uliczna /3 utwory/

–     powitanie gości rys historyczny Towarzystwa, wystąpienia gości

–     Żyrardowska Orkiestra Uliczna – Tadeusz Kuran /2 utwory/

–     przerwa kawowa

–     jak to było w minionym 50 leciu

–    wprowadzenie – motywy i cele powołania Towarzystwa /Stanisław Niewiadomski/

–     moje związki z TPMŻ-wspomnienie tych, którzy odeszli od nas /Jerzy Kwaczyński/

–     trudny dla TPMŻ czas przetrwania lat 90-tych /AndrzejGóralski/

–     działalność interwencyjna Towarzystwa /Andrzej Grudziński/

–     rola TPMŻ po jubileuszu na tle obecnych uwarunkowań i społecznych
oczekiwań /Stanisław Niewiadomski/

–     dyskusja

–     przerwa toastowa

–     koncert Żyrardowskiej Orkiestry Ulicznej /30-45 min/

W   dniu 8 czerwca br. w czasie mszy o godz. 10.30 Ks. Dziekan Adam Bednarczyk będzie sprawował liturgię w intencji członków Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa z okazji Jubileuszu  /Kościół MBP/

 

50 lat Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa

Rok 2014 był rokiem jubileuszowym. Towarzystwo obchodziło swoje 50-cio lecie istnienia. Pierwsze 50 lat dla Towarzystwa było okresem znacznego dorobku oraz zróżnicowanej dynamiki rozwoju w okresie wielkich przemian społeczno – ustrojowych.       27 maja odbyła się konferencja w sali balowej pięknie odrestaurowanej żyrardowskiej Resursy.

Uroczystość rozpoczęło odegranie hejnału Żyrardowa. Licznie zgromadzonym uczestnikom konferencji,  zorganizowanej w formule benefisowej z udziałem Żyrardowskiej Orkiestry Ulicznej, zaprezentowano rys historyczny Towarzystwa, wspomnienie osób szczególnie zasłużonych dla TPMŻ / na cmentarzu zapalone były znicze na grobach byłych prezesów i przewodniczących KR/ oraz zarysowano model działalności Towarzystwa na lata przyszłe.

Towarzystwo odznaczone zostało przez Marszałka Województwa medalem PRO MAZOVIA, a kilkunastu najaktywniejszych członków – dyplomami Marszałka A. Struzika. Starosta i Prezydent Żyrardowa nad jubileuszem objęli honorowy patronat. Przedstawiciele władz i innych instytucji z Żyrardowa i innych miejscowości przekazali okolicznościowe listy gratulacyjne, drobne upominki i kwiaty.

Orkiestra żyrardowska dała koncert z repertuarem prezentującym utwory o Żyrardowie. W kościele MBP odprawiona została msza św. w  intencji Towarzystwa i jego członków. Wydano ilustrowany folder „ 50 lat Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa” autorstwa Mateusza Modraka i innych członków Towarzystwa. Wyłożona została  Kronika Towarzystwa obejmująca półwiecze TPMŻ opracowana przez Tadeusza Kurana./SN/

Żyrardów wczoraj i dziś

 Żyrardów – „miasto idealne” – fascynuje zamierzeniami budowniczych, przemysłową potęgą pamiętaną z czasów Hiellego i Dittricha, trudem życia i pracy kolejnych pokoleń robotników – często bezimiennych bohaterów historii tego miejsca. Przybyli tu z okolicznych wsi, otrzymali pracę i mieszkanie, kolejnym pokoleniom zaczęli przekazywać już nie agrarną tradycję, ale kulturę robotniczą.

Radość sobotniego popołudnia, kiedy odbierali wynagrodzenia, przeplatała się tu z codziennością: wyzyskiem z strony dyrektorów fabryki, krwią rannych w pracy i rozstrzelanych podczas strajku – pierwszego robotniczego zrywu w Królestwie Polskim. Dorobek ich życia stał się naszym dziedzictwem i zobowiązaniem, wobec którego trudno przejść obojętnie. Bo choć do naszych czasów zachowały się niemal wszystkie XIX wieczne budynki przemysłowe, mieszkalne i usługowe, a – staraniem głównie prywatnych inwestorów oraz władz samorządowych– odzyskują dziś swój dawny blask – nieoceniony aspekt historii stanowią robotnicy.

Żyrardów w 1916 roku stanowił trzeci na Mazowszu (po Warszawie i Płocku) ośrodek miejski, z charakterystyczną wielością wzorów kulturowych. Fabryka nadawała rytm miejskiemu życiu.

Żyrardowanie wspólnie pracowali, wspólnie chodzili do kościoła, wspólnie też spędzali wolne sobotnie i niedzielne popołudnia. Poczucie wspólnoty odnajdowało swój wymiar także w dbałości o otoczenie, co dla każdej rodziny było punktem honoru.

Rozrywki dostarczali podwórkowi komedianci,muzykusy i wędrowny cyrk, często bawiono się na świeżym powietrzu. Pierwszymi lokalnymi artystami byli pracownicy fabryki, którzy układali wiersze, melodie i teksty piosenek – to oni nadawali charakter i określali tętno kultury. Miejscami ich spotkań najczęściej były jednak prywatne mieszkania, a wzajemna gościnność urosła do rangi symbolu.

Sentyment wspomnień dzisiejszychwspółczesnych żyrardowian to nie tylko pierwsze miłości i zauroczenia przeżywane choćby na dancingach w słynnym klubie „Pietrek” czy na szkolnych korytarzach „Czerwoniaka” przed którym – wzdłuż ówczesnej bieżni – sadzili rosnące do dziś brzózki. Budzi go zachowana niemal w całości osada fabryczna: choćby podwórko, na którym wychował się Paweł Hulka-Laskowski.

Domy z czerwonej cegły, ogródki, krzewy i drewniane komórki… to rzeczywistość, w której wielu spędzało dzieciństwo i młodość, a niektórzy spędzają dziś dorosłość i starość wyglądając z okien i rozmyślając… może o czasach, w których po ulicach zbudowanych z kamienia polnego poruszały się wozy konne, a może o tym, że miasto zaczęło przeżywać swoją drugą młodość – odrodzenie spod znaku loftów, wykorzystujących potencjał budynków niszczejących po upadku przemysłu.

To wszystko sprawia, że o Żyrardowie zwykło się mówić „miasto inne niż wszystkie”. Miasto, które przyciąga swoim „murowanym klimatem”. Miasto, w którym „chce się żyć”. Miasto, które można pokochać bezinteresownie.

Żyrardów ma swoich sympatyków, którzy – szanując przeszłość – starają się budować teraźniejszość i jak najlepszą przyszłość dla siebie i kolejnych pokoleń, a słowa „Tak – jesteśmy Przyjaciółmi Żyrardowa” mogą wypowiadać z dumą.

50 lat Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa

Choć idea przyświecająca powstaniu organizacji, stanowiącej formę aktywności społecznej, integrującej osoby zainteresowane promocją i rozwojem miasta, działające na rzecz Żyrardowa na niwie kultury, oświaty i badania oraz popularyzacji historii była szlachetna, przekucie marzeń w rzeczywistość nie należało do łatwych. Komitet Organizacyjny wybrano 4 kwietnia 1964 roku. Niedługo później – 15 września 1964 roku – zamierzenia grupy żyrardowian stały się faktem: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa powołane uchwałą Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodowej – pod przewodnictwem Lecha Hana – zainaugurowało swoją działalność.

I choć w zakładach pracy oraz szkołach średnich powstały koła Towarzystwa, nie trzeba było długo czekać, by radość tworzenia została przyćmiona pierwszymi oznakami kryzysu mającego swoje źródło w braku aktywności po stronie członków organizacji. Lech Han zrezygnował wówczas z funkcji, na którą wybrano Józefa Kwiecińskiego. Towarzystwo przeniesione zostało z siedziby Archiwum Państwowego do budynku Muzeum Historii Ruchu Robotniczego, dokąd członkowie organizacji przyciągani byli interesującymi ich odczytami Krzysztofa Zwolińskiego: jednego z organizatorów i pierwszego kierownika instytucji.

Dwa lata później, po śmierci Józefa Kwiecińskiego, na tymczasowego prezesa wybrano Bolesława Braun-Walickiego, którego w listopadzie 1968 roku zastąpił prof. dr hab. Władysław Pałucki. Zapoczątkowano wówczas organizację sesji popularno-naukowych, z których jedna – zorganizowana w 1971 roku – poświęcona została jubileuszowi 750 lecia Wiskitek. W tym samym czasie doprowadzono do odsłonięcia pomnika upamiętniającego 40 mieszkańców Żyrardowa rozstrzelanych przez hitlerowców na Wydmach Międzyborowskich.

W 1972 roku nowym prezesem Towarzystwa został Józef Markiewicz, po którego rezygnacji z funkcji złożonej dwa lata później na następcę wybrano Witolda Romalskiego. Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte dla organizacji były czasem stabilizacji i kontynuowania sesji popularno-naukowych: choćby z okazji 70 lecia Rewolucji 1905-1907 czy o klasie robotniczej i ruchu robotniczym w zachodniej części Mazowsza przy okazji 60 lecia uzyskania przez Żyrardów praw miejskich. Wiązały się również z powrotem organizacji do siedziby Państwowego Archiwum Powiatowego i doprowadzenia do odsłonięcia pomnika upamiętniającego miejscową ludność rozstrzelaną przez hitlerowców w lesie radziejowskim.

Towarzystwo odegrało rolę także w jubileuszowym dla miasta roku 1979 (150 lecie Żyrardowa), kiedy imię „Żyrardów” udało się nadać jednemu z polskich statków oceanicznych. Zasłużona dla archiwistyki organizacja otrzymała wówczas medal „150 lecia Żyrardowa”.

Popularyzowanie wiedzy historycznej za pomocą organizowanych odczytów i wydawanych opracowań kontynuowano także w kolejnych latach, kiedy zapraszano na spotkania pod hasłem „Sylwetki 40 lecia PRL”, a także – by chronić od zapomnienia sylwetki ludzi zasłużonych dla miasta i zachowywać dorobek pokoleń – podjęto pracę nad „Żyrardowskim Słownikiem Biograficznym”.

Działalność Towarzystwa, po śmierci Witolda Romalskiego w 1991 roku, została ograniczona. Nieformalnym prezesem organizacji przez kolejne lata pozostawał Andrzej Góralski, którego wspierali: Włodzimierz Adamiak i Andrzej Stawarz (zastąpiony później przez Andrzeja Grudzińskiego), aż w 2003 roku na funkcję prezesa wybrano Jana Kucharskiego. Towarzystwo, przeniesione wówczas do budynku kantoru, uzyskało status Społecznego Opiekuna Zabytków, zostało wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego, a w 2006 roku uzyskało status Organizacji Pożytku Publicznego.

Pierwsza kadencja Stanisława Niewiadomskiego przyniosła przeprowadzkę organizacji do Miejskiej Biblioteki Publicznej i sporządzenie inwentaryzacji wydawnictw Towarzystwa (4,5 tysiąca egzemplarzy książek o wartości blisko 60 tysięcy złotych), jak również przystąpienie do Partnerstwa na rzecz Rozwoju Powiatu Żyrardowskiego oraz Lokalnej Organizacji Turystycznej Mazowsza Zachodniego. Poza popularyzowaniem historii zajęto się organizacją debat na temat ochrony zabytków Żyrardowa i możliwości finansowania działań konserwatorskich.

Ostatnie lata upłynęły na konsultacji projektów zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, na interwencjach w sprawach ochrony zabytków, a także na organizacji kolejnych sesji popularno-naukowych, wśród których wyróżnić można zapoczątkowany cykl „Bohaterowie naszych ulic”. Towarzystwo, pragnące stanowić organizację z wszechmiar pożyteczną, zainicjowało również stałą akcję honorowego krwiodawstwa.

Niedługo przed jubileuszem 50 lecia udało się wybrać projekt graficzny logo organizacji, a także uruchomić stronę internetową, która – poza doniesieniami prasowymi – stała się niezbędnym nośnikiem wiedzy o działalności organizacji.

Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa „na co dzień”

Zadania, dla których powołano Towarzystwo, mimo upływu czasu – dzięki swojej uniwersalności – pozostają aktualne. Współdziałanie z mieszkańcami, służbą konserwatorską i władzami samorządowymi odbywa się na wielu płaszczyznach, między innymi w zakresie konsultowania planowanychprojektowanych zmian w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, czym m.in. Towarzystwo wypełnia rolę społecznego opiekuna zabytków. Nie bez znaczenia dla zgłębiania tajników wiedzy historycznej jest utrzymywanie przez organizację kontaktu z dawnymi mieszkańcami Żyrardowa i ich potomkami mieszkającymi dziś poza granicami Polski.

Organizowane spotkania i sesje popularno-naukowe, gromadzenie dokumentów i upowszechnianie bogatego księgozbioru organizacji również wśród uczniów szkół średnich sprawiają, że wiedza historyczna staje się dostępna, a rozbudzenie wśród młodych ludzi fascynacji dziedzictwem urbanistycznym, architektonicznym i kulturowym Żyrardowa może owocować w przyszłości.

Zarząd Towarzystwa odbywa zebrania w zasadzie raz w miesiącu, a – w zależności od miarę potrzeb/opracowanie statutu,sprawozdań/ – nawet znacznie częściej. Każde zebranie odbywa się wgzgodzie z przyjętymprzygotowanego porządkuiem, a jego przebieg jest protokołowany.

OrganizacjaTowarzystwo w roku jubileuszowym skupiama zarejestrowanych ponad 100 członków, z których 30 członkówblisko 40 – posiada głos stanowiący podczas corocznego Walnego Zebrania Członków, w którego kompetencji jest między innymi wybór Zarządu.

Nowe wyzwania

Główne zadania Towarzystwa, realizowane od 50 lat, nie powinny tracić na aktualności, choć słuszny wydaje się pomysł kierunek intensyfikacji spotkań merytorycznych i sesji popularno-naukowych. Upowszechniają one wiedzę historyczną wśród mieszkańców i zainteresowanych gości, a jednocześnie stanowią element promocji organizacji i podkreślają opiniotwórczy charakter działalności TPMŻ.

Warto zwrócić uwagę na potrzebę pobudze ania poczucia związania z rodzinnym miastem i fascynacji dziedzictwem historycznym (urbanistycznym, architektonicznym i kulturowym) Żyrardowa wśród uczniów szkół średnich i zachęcania zainteresowanych do działalności ponadpartyjnej i apolitycznej w ramach Towarzystwa, by – łączeniem pasji i świeżego spojrzenia – inwestować w przyszłość.

Nie bez znaczenia może być zacieśnienie współpracy z przedstawicielami coraz większej liczby lokalnych tytułów prasowych, a także wykorzystywanie nowych narzędzi promocji organizacji, łącznie z prowadzeniem strony internetowej umożliwiającej retransmisję online sesji popularno-naukowych i aktywnością w popularnych serwisach społecznościowych, aby docierać do większej liczby zainteresowanych.

Od wielu lat wskazuje się na potrzebę powrotu do działalności wydawniczej, która – jak można sądzić – będzie cieszyła się coraz większym zainteresowaniem. Możliwości Towarzystwa nadal jednak ograniczane są trudnościami w pozyskiwaniu środków zewnętrznych.

Choć Towarzystwo funkcjonuje aktualnie w całkowicie odmiennej rzeczywistości niż 50 lat temu, wydaje się, że dzięki trwającej od kilku lat szerszej niż kiedyś swoistej modzie na zainteresowanie historią, czasy świetności organizacji i jej z wszechmiar pożytecznej posługiroli dopiero nadejdą.

 

Zarząd Towarzystwa w roku jubileuszowym

Stanisław Niewiadomski (prezes)

Andrzej Grudziński (wiceprezes)

Marcin Rosiński (wiceprezes)

Zbigniew Nowicki (skarbnik)

Mateusz Modrak (sekretarz)

Teresa Borecka-Radomska (członek zarządu)

Tadeusz Kuran (członek zarządu)

Jerzy Kwaczyński (członek zarządu)

Barbara Rzeczycka (członek zarządu)

 

Prezesi Towarzystwa

1964 – 1966 Lech Han

Urodził się w 1913 roku. Życie zawodowe poświęcił pracy w Zakładach Przemysłu Lniarskiego „Żyrardów” – pełnił kolejno funkcje: kierownika Roszarni, dyrektora Zakładów Roszarniczych, zastępcy dyrektora do spraw administracyjno-handlowych ZPL i kierownika działu zbytu. Współpracownicy doceniali jego aktywność, sumienność, rzetelność i odpowiedzialność, a także szacunek wobec podległych pracowników. Za zawodowe zaangażowanie otrzymał: Złoty Krzyż Zasługi, Medal Dziesięciolecia PRL, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, Złotą Odznakę „Zasłużony dla Województwa Warszawskiego”, Medal 140 lecia Zakładów Lniarskich w Żyrardowie.

Społecznie udzielał się jako wiceprzewodniczący Miejskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu. Był też znanym działaczem sportowym: zawodnikiem pierwszej drużyny piłkarskiej Żyrardowianki, trenerem, wiceprezesem i prezesem klubu, kierownikiem sekcji piłki nożnej. Za działalność sportową otrzymał wiele wyróżnień: Złotą Odznakę WOZPN, Srebrną Odznakę PZPN, Odznakę Stulecia Sportu Polskiego. Zmarł w 1980 roku.

1966 – 1968 Józef Kwieciński

Urodził się w 1920 roku. Magister prawa i słuchacz studium ekonomicznego Ministerstwa Przemysłu Lekkiego, który naukę łączył z pracą na różnych stanowiskach: był naczelnym dyrektorem Zakładów Jedwabiu Naturalnego w Milanówku, I sekretarzem Komitetu Miejskiego PZPR w Żyrardowie, pracownikiem Komitetu Centralnego PZPR w Warszawie, sekretarzem Prezydium WWRN w Warszawie, przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej w Żyrardowie. Pełnił funkcję prezesa Automotoklubu, był też członkiem Zarządu Głównego Towarzystwa Szkoły Świeckiej.

Przez całe życie aktywnie działał na rzecz miasta: nawet w ostatnich latach, kiedy zmagał się z chorobą… Skromny, opanowany, konsekwentny w zdobywaniu wiedzy i doskonaleniu samego siebie – tak został zapamiętany przez znajomych. Zdobył wiele odznaczeń: Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi, Odznakę Tysiąclecia Państwa Polskiego, Złotą Odznakę „Zasłużony dla Województwa Warszawskiego”. Uznawany za wzór działacza i patrioty. Zmarł w 1968 roku.

1968 – 1968 Bolesław Braun-Walicki

Urodził się w 1918 roku w Chabarowsku. Wraz z rodziną, po rocznym pobycie w Chinach, przyjechał do Polski: początkowo mieszkał w Sokołowie (powiat łowicki), a od 1927 roku w Wiskitkach. Wiedzę zdobywał m.in. w Gimnazjum Koedukacyjnym Magistratu Miasta Żyrardowa. Po przeprowadzce do Warszawy, w pierwszych dniach wojny zgłosił się na ochotnika do wojska – służył w 26 Pułku Piechoty „Dzieci Lwowa”. Ranny w walce trafił do szpitala, gdzie nawiązał kontakt z Tajną Armią Polską. Po powrocie do Wiskitek wstąpił do Związku Walki Zbrojnej i do Armii Krajowej, a w 1944 roku związał się z Armią Ludową, gdzie pełnił funkcję oficera operacyjno-szkoleniowego. Administrowałsokołowskim majątkiem. W 1944 roku trafił na Pawiak: przesłuchiwany był w Alei Szucha.

W trakcie wyzwolenia stał się organizatorem komisariatów w Wiskitkach, Żyrardowie, Baranowie, Jaktorowie, Międzyborowie i Grodzisku Mazowieckim: pracował w Ośrodku Szkolenia Milicji w Otwocku, w Komitecie Osiedleńczym w Katowicach, w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w Warszawie.

Działacz społeczny: założyciel Związku Bojowników Walki Zbrojnej o Wolność i Demokrację w Żyrardowie, członek Związku Byłych Więźniów Obozów i Więźniów Politycznych oraz Robotniczego Koła Łowieckiego „Dzik”. Pracował w Radzie Społecznej Muzeum Historii Ruchu Robotniczego w Żyrardowie, pełnił funkcję prezesa Związku Inwalidów Wojennych w Żyrardowie oraz wiceprezesa Zarządu Wojewódzkiego tej organizacji w Skierniewicach.

Zainicjował prace nad upamiętnieniem inwalidów wojennych w Żyrardowie, zorganizował wystawę „Żyrardów w latach 1939-1945”, opracował monografię Związku Inwalidów Wojennych w Żyrardowie, był autorem wielu opracowań historycznych. Zdobył wiele odznaczeń, m.in.: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych, Krzyż Partyzancki. Zmarł w 2001 roku.

1968 – 1972 Władysław Pałucki

Urodził się w 1905 roku w Wiskitkach. Trzy lata później – wraz z rodziną – przeprowadził się do Żyrardowa. Tu ukończył szkołę elementarną Zakładów Żyrardowskich i – jako jeden z pierwszych – Gimnazjum Męskie. Po zakończeniu nauki w szkole średniej studiował na Uniwersytecie Warszawskim. W 1939 roku – jako oficer rezerwy – został zmobilizowany do II Dywizjonu 26 Pułku Artylerii Lekkiej Armii Poznań generała Tadeusza Kutrzeby: wziął udział w największej bitwie kampanii wrześniowej – bitwie nad Bzurą. Przedostał się do wojsk polskich, które formowały się w Francji, a w połowie 1940 roku trafił do Wielkiej Brytanii. Tu – pod pseudonimem Antoni Błoński – opublikował pracę zatytułowaną „Wracamy nad Odrę”. Do Polski powrócił w 1947 roku: podjął dalsze studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, zajął się księgami referendarii koronnej z drugiej połowy XVIII wieku (Warszawa 1955-1957), atlasem historycznym dla Mazowsza, dziejami Sochaczewa i Ziemi Sochaczewskiej (współautor opracowania pod tym samym tytułem, Sochaczew 1970), dziejami Wiskitek (monografia, 1977) oraz dziejami Żyrardowa (monografia, 1980). Ostatnie lata poświęcił „Bitwie nad Bzurą”: zbierał dokumenty i relacje upamiętniające bitwę (Sochaczew, 1984). W latach 1953 – 1980 pracował w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Zmarł w 1980 roku.

1972 – 1974 Józef Markiewicz

 

1974 – 1991 Witold Romalski

Urodził się w 1933 roku w Warszawie. Po powstaniu warszawskim, wraz z rodziną, przeprowadził się do miejscowości Koziegłowy. W pobliskiej Częstochowie ukończył szkołę średnią oraz Wydział Włókienniczy Politechniki Częstochowskiej. W 1956 roku otrzymał nakaz pracy w Żyrardowie jako mistrz w tkalni Zakładów Lniarskich. Szybko awansował: na zastępcę dyrektora Żyrardowskich Zakładów Tkanin Technicznych,później – dyrektora Centralnego Laboratorium Przemysłu Lniarskiego i oraz dyrektora Żyrardowskich Zakładów Tkanin Technicznych, które pod jego kierownictwem stały się najlepszym i najnowocześniejszym zakładem przemysłowym w mieście.

Na bazie Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa stworzył żyrardowskie środowisko naukowe, które stało się wzorem do naśladowania dla innych środowisk regionalnych. Zmarł w 1991 roku.

1991 – 2002 Andrzej Góralski

 

2003 – 2007 Jan Kucharski

Urodził się w 1938 roku w Żyrardowie. W 1970 roku ukończył Politechnikę Warszawską na Wydziale Inżynierii Budowlanej, a później studium podyplomowe w zakresie konserwacji i modernizacji budynków. Pracował w Miejskim Zarządzie Budynków Mieszkalnych w Pruszkowie, a następnie pełnił funkcję wiceprezesa Żyrardowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. W latach 1974 – 1977 był wiceprezydentem Żyrardowa. Po trzyletniej pracy na stanowisku wiceprezesa Wojewódzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w Skierniewicach, w 1980 roku wrócił do Żyrardowa i przez kolejne dziesięć lat piastował funkcję wiceprezesa Żyrardowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. Był również dyrektorem Oddziału Wojewódzkiego Zakładu Ubezpieczeń i Reasekuracji „Polonia”, a także kierownikiem PBR „Żyrardbudex”. Był radnym w I kadencji samorządu powiatowego w Żyrardowie. Zmarł w 2007 roku.

2007 – 2009 oraz 2012 – 2014 Stanisław Niewiadomski

Urodził się w 1943 roku w Miedniewicach. Absolwent Szkoły Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, studium pedagogicznego i studium wojskowego oraz uczestnik Wyższego Kursu Obrony Akademii Obrony Narodowej.

Życie zawodowe rozpoczynał (w 1966 r.) jako asystent w Instytucie Budownictwa Mieszkaniowego w Warszawie(Instytut wielokrotnie zmieniał nazwę),przez wiele lat adiunkt,później – kierownik Zespołu Koordynacyjnego Programu Rządowego PR-5(1975-1985),następnie – zastępca Dyrektora tegoż Instytutu(Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej)d/s ekonomiczo-finansowych(1989-1990).Jednocześnie w latach 1967-1974 pracował jako nauczyciel w Technikum Ekonomicznym nr 6 w Warszawie-Włochach., następnie związany był z Spółdzielnią Pracy „Budowa” w Żyrardowie i Instytutem Budownictwa Mieszkaniowego w Warszawie(instytucja wielokrotnie zmieniała nazwę). Później pełnił funkcje kierownicze: Zastępca Dyrektora ds. ekonomiczno-finansowych Instytutu Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w Warszawie (1989-1990), pełnomocnik Wojewody Warszawskiego (1990), sekretarz z Zarządu Związku Dzielnic-Gmin Warszawy (1990-1994), radny Rady Miasta Żyrardowa (1994-2002), prezydent m Miasta Żyrardowa (1994-1998), zastępca kierownika Urzędu Stanu Cywilnego m.st. Warszawy (1999-2004), radny Rady Powiatu Żyrardowskiego (2002-2010), starosta powiatu żyrardowskiego (2002-2006), przewodniczący Rady Powiatu Żyrardowskiego (2008-2010).przewodniczący Rady Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie(2013-2014).

Życie społeczne wiązał z działalnością w Polskim Towarzystwie Ekonomicznym (1967-1990), Towarzystwie Urbanistów Polskich (1975-1990), Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Instytucie Gospodarki Przestrzennej i Komunalnej w Warszawie (1980-1990), społecznych komitetach budowy sieci komunalnych w osiedlu Dąbrowskiego w Żyrardowie (1980-1993), Samorządzie Mieszkańców nr 9 w Żyrardowie (1989-2014) i Żyrardowskim Stowarzyszeniu Wspierania Przedsiębiorczości (1995-1999).Honorowy członek Klubu Muzycznego „Muzykus”(2013).

Odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1984), Brązowym Krzyżem Zasługi (1978), Medalem 40 leciaPolski Ludowej (1984), Srebrną Odznaką za Zasługi dla Gospodarki Przestrzennej (1985), Srebrnym Medalem za Zasługi dla Pożarnictwa (2005), Złotą Odznaką Honorową Związku Inwalidów Wojennych RP (2006), Odznaką Honorową Związku Inwalidów Wojennych RP (1998), Srebrną Odznaką Honorową Towarzystwa Urbanistów Polskich (1989), Srebrną Honorową Odznaką Przyjaciół Harcerstwa (2005), Srebrną Odznaką Społecznego Towarzystwa Oświatowego (2005), Srebrną Pamiątkową Odznaką Klubu Kolekcjonerów (2004), Medalem 90 lecia Ligi Morskiej i Rzecznej (2008), Medalem za Zasługi dla Obrony Cywilnej Województwa Skierniewickiego (1997), Złotą Odznaką Przyjaciel Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków (2008) i licznymi medalami okazjonalnymi.

2009 – 2011 Jerzy Naziębło

 

Publikacje Towarzystwa

 

1. Adamowicz, Maria: Ubiór mieszkańców Żyrardowa na przełomie XIX i XX wieku: materiały do badań etnograficznych / Maria Adamowicz; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1981.

2. Dołęga-Szczepański, Jan: Miasteczko w kolorze niebieskim / Jan Dołęga-Szczepański; wstęp Andrzej Stawarz; Towarzystwo Krajobrazu Kulturowego „Topos” przy współpracy Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych imienia Stanisława Herbsta, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1990.

3. Froehlich, Joanna: Z minionych dni Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Żyrardowie: (wspomnienia z lat wojny i okupacji) / Joanna Froehlich; wstęp Janina Kaźmierska; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych imienia Stanisława Herbsta, Stacja Naukowa w Żyrardowie, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, Związek Nauczycielstwa Polskiego Koło w Żyrardowie, 1988.

4. Góralski, Andrzej: Urzędnicy i kadra techniczna Zakładów Żyrardowskich w latach 1885 – 1914 / Andrzej Góralski; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1982.

5. Góralski, Andrzej: Cudzoziemcy w Żyrardowie na przełomie XIX i XX wieku / Andrzej Góralski; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, Wojewódzkie Archiwum Państwowe w Skierniewicach z siedzibą w Żyrardowie, 1980.

 

6. Heidrich, Edmund: Wspomnienia sentymentalne / Edmund Heidrich; wprowadzenie i opracowanie redakcyjne Andrzej Stawarz; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych imienia Stanisława Herbsta, Stacja Naukowa w Żyrardowie, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1986. (źródła do dziejów Żyrardowa i regionu).

7. Hulka-Laskowski, Paweł: Księżyc nad Cieszynem: (wspomnienia z lat niewoli i dni wyzwolenia) / Paweł Hulka-Laskowski; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa – wyd. 2, 1988. (materiały do dziejów Żyrardowa i regionu).

8. Kazimierski, Józef: Dzieje zakładów żyrardowskich i ich załogi w latach 1829 – 1885 / Józef Kazimierski; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, Ciechanowskie Towarzystwo Naukowe, 1985.

9. Kubiak, Janusz: Wartości urbanistyczno-architektoniczne d[awnej] osady fabrycznej w Żyrardowie / Janusz Kubiak; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1982.

10. Landau, Zbigniew: Sprawa żyrardowska: przyczynek do dziejów kapitałów obcych w Polsce międzywojennej / Zbigniew Landau, Jerzy Tomaszewski, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, „Książka i Wiedza”, 1983.

 

11. Materiały do etnografii miasta / pod redakcją Andrzeja Stawarza; OBKM Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1992.

2. Materiały do etnografii miasta. Część 3 / pod redakcją Andrzeja Stawarza; OBKM Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1994.

3. Materiały do etnografii miasta. Część 4 / pod redakcją Andrzeja Stawarza; OBKM Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1995.

4. Paweł Hulka-Laskowski (1881-1946): szkice do portretu / pod red. Rafała Leszczyńskiego, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, „Petit”, 1995.

5. Stawarz, Andrzej: Materiały do bibliografii Żyrardowa; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, MOBN MTK, 1981.

16. Stawarz, Andrzej: Rodowody mieszkańców Żyrardowa; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1980.

17. Stawarz, Andrzej: Żyrardów: narodziny społeczności (1830 – 1870); Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1985.

18. Stawarz, Andrzej: Narodziny robotniczego obyczaju w Żyrardowie; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1981.

19. Stawarz, Andrzej: Życie codzienne w dawnym Żyrardowie 1830-1880; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1983.

1. Tradycyjna kultura robotnicza Żyrardowa: (materiały do etnografii miasta) / praca zbiorowa pod redakcją Andrzeja Woźniaka; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych, Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa, Warszawa, 1982.

1. Woźniak, Andrzej: Dittrichowie a kultura robotnicza Żyrardowa / Andrzej Woźniak; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK, Stacja Naukowa w Żyrardowa, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1983.

22. Woźniak, Andrzej: W sobotę po wypłacie… / Andrzej Woźniak: Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1986.

 

3. Woźniak, Andrzej: Zwyczaje doroczne i rodzinne w Żyrardowie: (od przełomu XIX/XX wieku do II wojny światowej) / Andrzej Woźniak; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1981.

24. Z dziejów rzemiosła żyrardowskiego / red. nauk. Andrzej Stawarz; zespół aut. Alina Gryciuk et al.; wstęp Henryk Samsonowicz; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK im. Stanisława Herbsta, Stacja Naukowa w Żyrardowie, Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, 1988.

5. Źródła do badań nad kulturą robotniczą Żyrardowa XIX – I połowy XX wieku / Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych MTK; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, MOBN MTK, 1981.

6. Żyrardów 1829-1945: praca zbiorowa pod red. nauk. Ireny Pietrzak-Pawłowskiej; Mazowiecki Ośrodek Badań Naukowych; Towarzystwo Przyjaciół Żyrardowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwa Naukowe, 1980.

Publikacje TPMŻ można nabyć w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Żyrardowie i w Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie.

Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa, 96-300 Żyrardów ul. Mostowa 1,

Jeśli uważają Państwo, że historia fascynuje, dorobek pokoleń należy zachowywać, działać na rzecz rozwoju i promocji naszej „małej ojczyzny” – zachęcamy, aby dołączyli Państwo do Towarzystwa Przyjaciół Miasta Żyrardowa.i zostali Przyjacielem Żyrardowa.

Folder jubileuszowy na zlecenie Zarządu TPMŻ przygotował Mateusz Modrak.

Pomoc i konsultacja merytoryczna: Tadeusz Kuran, Stanisław Niewiadomski.