Pierwsze spotkanie w 2019 roku poświęcone historii ,Towarzystwo Przyjaciół Miasta Żyrardowa zorganizowało 28.03.2019 roku w sali konferencyjnej Zespołu Szkół nr 1 w Żyrardowie. Poświęcono je tzw. aferze żyrardowskiej a kanwą był film archiwalny ze zbiorów Karola Nowakowskiego, który zaprezentował na starym aparacie projekcyjnym ,jego syn Grzegorz. Była to także sentymentalna opowieść o kronikarzu żyrardowskim , który dokumentował życie codzienne miasta od lat 60-tych XX wieku. Zbiór zachowany po Karolu Nowakowskim to ponad 800 relacji filmowych, które pieczołowicie przechowuje syn, ale warto by tym zasobem zainteresowało się miasto i by stanowił on nasze wspólne dziedzictwo.

Film „ Afera żyrardowska” opowiada o ponurych czasach , kiedy to  w 1923 roku w listopadzie Skarb Państwa sprzedał za symboliczną kwotę fabrykę lnianą. Francuskie konsorcjum Marcella Boussaca wyprowadziło majątek zakładów, a ówczesna państwo polskie nie podjęło zdecydowanych działań, aby ochronić zakłady dające prace tysiącom robotników. Nastąpił upadek zakładów, który pociągnął za sobą wielki kryzys w mieście. O aferze pisał znakomity żyrardowianin, pisarz Paweł Hulka-Laskowski. Straty w fabryce szacowano na 25 mln zł, a więc wielokrotnie więcej niż wynosiła wartość przedsiębiorstwa. Były w tej sprawie aresztowania, ale ostatecznie winnych afery nie ustalono i nie doszło do procesu sądowego. Tzw. afera żyrardowska pociągnęła za sobą wiele ludzkich tragedii, nędzę i nieszczęścia a także liczne śmiertelne ofiary nie tylko wśród rodzin robotniczych.

Film wiele miejsca poświęca Julianowi Blachowskiemu, który w centrum Warszawy zastrzelił człowieka odpowiedzialnego za upadek zakładów i jego osobista tragedię- dyrektora Gaszona Kohler – Badina. Dopiero po 10 latach rząd polski unormował z rządem francuskim

porozumienie i wykupił akcje fabryki. O sprawie tej pisał również na łamach Życia Żyrardowa Maciej Twardowski. Na spotkaniu było wiele wspomnień i refleksji jego uczestników.

Barbara Rzeczycka

Prezes TPMŻ